ಹಣ್ಣಿನ ಬೆಳೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲು ಸವರುವಿಕೆ (ಪ್ರೂನಿಂಗ್) ಒಂದು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಕೃಷಿ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅನಗತ್ಯ, ದುರ್ಬಲ, ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಅಥವಾ ಒಣಗಿದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿ ತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸರಿಯಾದ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಮಾಡಿದರೆ, ಹಣ್ಣಿನ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಹೂವುಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಗಿಡದ ಆಕಾರ, ಹಣ್ಣುಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟ ಹಾಗೂ ಕೀಟ–ರೋಗಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಎಲ್ಲ ಹಣ್ಣು ಮರಗಳು ಗೆಲ್ಲು ಸವರುವಿಕೆಗೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ; ಕೆಲವು ಬೆಳೆಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರೆ, ಕೆಲವು ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಸೀಮಿತ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಮಾತ್ರ ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಯ ಪಾತ್ರ:
ಹಣ್ಣು ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕೊಂಬೆಗಳು ಇದ್ದರೆ, ಅವು ಪೋಷಕಾಂಶ, ನೀರು ಮತ್ತು ಬೆಳಕಿಗಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೂವುಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳ ಗಾತ್ರ ಹಾಗೂ ಗುಣಮಟ್ಟ ಕುಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಅನಗತ್ಯ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವುದರಿಂದ ಗಿಡದ ಶಕ್ತಿ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಮತ್ತು ಫಲಕೊಡುವ ಕೊಂಬೆಗಳ ಕಡೆಗೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಹಣ್ಣುಗಳ ಗಾತ್ರ ದೊಡ್ಡದಾಗುವುದು, ಬಣ್ಣ ಉತ್ತಮವಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಸಮಾನವಾಗಿ ಪಕ್ವವಾಗುವುದು. ಸೇಬು, ದ್ರಾಕ್ಷಿ, ಪೀಚ್ ಮತ್ತು ಪೇರಳೆಯಂತಹ ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಉತ್ತಮ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ.
ಹೂವಿನ ಮತ್ತು ಫಲಧಾರಣೆಯ ಸುಧಾರಣೆ:
ಹಲವು ಹಣ್ಣು ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳು ಹೊಸ ಕೊಂಬೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಸರಿಯಾದ ಗೆಲ್ಲು ಸವರುವಿಕೆ ಹೊಸ, ಬಲಿಷ್ಠ ಕೊಂಬೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಮತ್ತು ಪೀಚ್ ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಋತುವಿನ ಕೊಂಬೆಗಳ ಮೇಲೆಯೇ ಹಣ್ಣುಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ಫಲಕೊಡದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಫಲಧಾರಕ ಮೊಗ್ಗುಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ, ಇದರಿಂದ ಉತ್ತಮ ಹೂವು ಮೊಗ್ಗು ಉಂಟಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಫಲಧಾರಣೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಗಿಡದ ಆಕಾರ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾನಪಿ (Canopy)ನಿರ್ವಹಣೆ:
ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಲಾಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಿಡಕ್ಕೆ ಬಲಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನದ ಆಕಾರ ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾರಂಭದ ಹಂತದಲ್ಲೇ ಸರಿಯಾದ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಗೆಲ್ಲು ಸವರುವಿಕೆಯಿಂದ ಗಿಡಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಆಕಾರವನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಆಕಾರಗೊಂಡ ಗಿಡದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಒಳನುಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ದ್ಯುತಿ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಉತ್ತಮವಾಗುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು, ಗಿಡದ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಹಣ್ಣು ಬೆಳವಣಿಗೆಗೂ ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ, ಭಾರೀ ಹಣ್ಣುಗಳ ಹೊರೆ ಅಥವಾ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಕೊಂಬೆಗಳು ಮುರಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೊಯಿಲು ಮತ್ತು ತೋಟದ ಕಾರ್ಯಗಳ ಸರಳೀಕರಣ:
ಸರಿಯಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹಣ್ಣು ಮರಗಳು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವಾಗ ಮತ್ತು ಇತರೆ ತೋಟ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗುತ್ತವೆ. ಗಿಡದ ಎತ್ತರ ಮತ್ತು ಅಗಲವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದರಿಂದ ಏಣಿಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು. ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹರಡಿದ ಕ್ಯಾನಪಿ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಕಾರ್ಮಿಕ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಬಹುತೇಕ ಹಣ್ಣಿನ ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಕ ಕೊಯಿಲು ಮಾಡದೆ ಫಸಲು ಹಾಳಾಗುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಕೊಕ್ಕೆಯಿಂದ ಕೊಯ್ಯುವುದು, ಕೆಳಗೆ ಬೀಳಿಸುವುದು ಇದರಿಂದಾಗಿ ಶೇ.25 ಬೆಳೆ ನಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಮರಕ್ಕೆ ಕುಬ್ಜ ಆಕಾರ ಕೊಟ್ಟು ತಪ್ಪಿಸಬಹುದು. ಹಣ್ಣಿನ ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣು ನೊಣದ (ಊಜಿ ನೊಣ) ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಶೇ.50 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಫಲ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸುರಕ್ಷಿತ ವಿಧಾನವಾದ ಊಜಿ ಬಲೆ ಹಾಕಲು, ಹಣ್ಣು ಕವರ್ ಹಾಕಲು ಕುಬ್ಜ ಮರಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಸುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವೂ ಸಹ.
ಕೀಟ ಮತ್ತು ರೋಗ ನಿರ್ವಹಣೆ:
ಗೆಲ್ಲು ಸವರುವಿಕೆ ಸಮಗ್ರ ಕೀಟ ಮತ್ತು ರೋಗ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ರೋಗಗ್ರಸ್ತ, ಒಣಗಿದ ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳಿಂದ ಹಾನಿಗೊಳಗಾದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದರಿಂದ ಸೋಂಕಿನ ಮೂಲವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು. ವಿಶೇಷವಾಗು ಕಾಂಡ ಕೊರಕ, ಗೆಲ್ಲು ಕೊರಕದ ಹಾವಳಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಲು ಒಣ ಗೆಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲೇ ಉಳಿಸುವುದು ಕಾರಣ. ಗಿಡದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗಾಳಿ ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು ಬೆಳಕು ಹೆಚ್ಚಿದರೆ, ತೇವಾಂಶ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಪುಡಿಹುಳು ರೋಗ, ಅಂತ್ರಾಕ್ನೋಸ್ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣು ಕೊಳೆ ರೋಗಗಳಂತಹ ಶಿಲೀಂಧ್ರ ರೋಗಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ, ಔಷಧಿ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಗಿಡದ ಒಳಭಾಗಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ತಲುಪುತ್ತವೆ.
ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಉತ್ಪಾದಕ ಗಿಡಗಳ ಪುನಶ್ಚೇತನ:
ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯಗೊಂಡ ಅಥವಾ ವಯಸ್ಸಾದ ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಕೊಂಬೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಉತ್ಪಾದನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪುನಶ್ಚೇತನ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಮೂಲಕ ಹಳೆಯ ಮರಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಪೇರಳೆ ಮತ್ತು ದಾಳಿಂಬೆ ಬೆಳೆಗಳು ಈ ರೀತಿಯ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಗೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿ, ಮುಂದಿನ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಹೂವು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.
ಹಣ್ಣು ಬೆಳೆಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ:
ಎಲ್ಲ ಹಣ್ಣು ಬೆಳೆಗಳು ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಗೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಮರಗಳು ಗೆಲ್ಲು ಕತ್ತರಿಸಿದರೆ ಬರೇ ಚಿಗುರು ಬಿಡುತ್ತವೆ. ಹೂ ಬಿಡುವ ಆಕ್ಸಿನ್ ಅಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಸೇಬು, ಪೀಚ್, ಪ್ಲಮ್, ಪೇರಳೆ, ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಮತ್ತು ಅಂಜೂರದಂತಹ ಎಲೆಬೀಳುವ ಹಣ್ಣು ಬೆಳೆಗಳು ನಿಯಮಿತ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಗುವಾ, ದಾಳಿಂಬೆ ಮತ್ತು ಬೆರ ಕೂಡ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಲಾಭ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಮಾವು, ಹಲಸು, ಸಪೋಟಾ ಮತ್ತು ಲಿಚ್ಚಿ ಬೆಳೆಗಳು ಭಾರೀ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಅಥವಾ ಪರಸ್ಪರ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿರುವ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಭಾಗಶಃ ಸವರುವಿಕೆ ಅಥವಾ ಅಧ ಭಾಗ ಸವರುವಿಕೆ ಮಾಡಿ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಮುಂದಿನ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಉಳಿಸಬೇಕು.
ತಳಿ ಉನ್ನತೀಕರಣ:
ಮರಗಳು ಹಳೆಯದಾದಂತೆ ಅವುಗಳ ಇಳುವರಿ ಕೊಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಆ ಮರಗಳ ಬುಡ ಭಾಗ 1 ಅಡಿ ಬಿಟ್ಟು ಗಾಯವಾಗದಂತೆ ಕತ್ತರಿಸಿ ಪುನಶ್ಚೇತನ ಮಾಡಬಹುದು. ಆಗ ಬರುವ ಹೊಸ ಚಿಗುರು ನಂತರ ಉತ್ತಮ ಫಲಕೊಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಗೇರು, ಮಾವು ಪೇರಳೆ, ನೇರಳೆ, ಮುಂತಾದ ಮರಗಳಿಗೆ ಈ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಮಾಡಿ ಅದಕ್ಕೆ ಇನ್ಸಿಟೂ (Insitu) ಕಸಿ ಮಾಡಿ ಬೇರೆ ತಳಿಯನ್ನೂ ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಒಂದು ಕಲೆಗೂ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೂ ಸಮನಾದ ಕೃಷಿ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ಸರಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆ ಇದು ಉತ್ತಮ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಹೆಚ್ಚು ಹೂವಿನ ಉಂಟಾಗುವಿಕೆ, ಉತ್ತಮ ಹಣ್ಣು ಗುಣಮಟ್ಟ, ಸುಲಭ ಕೊಯ್ಲು ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಕೀಟ–ರೋಗ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾವ ಹಣ್ಣು ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಮಟ್ಟದ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆ ಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿದು, ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಿದರೆ ಹಣ್ಣು ತೋಟವು ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭದಾಯಕ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೊಸ ಚಿಗುರು ಹಳೆ ಬೇರು ಕೂಡಿರಲು ಮರ ಸೊಗಸು, ಫಲ ಸಂಮೃದ್ಧಿ.
